THỦ ĐÔ CỦA MIANMA QUA CÁC THỜI KỲ
Theo lịch sử Myanmar, thủ đô của Myanmar đã được dời đi nhiều nơi. Đây là lý do tại sao Myanmar là một trong số ít quốc gia trên thế giới có nhiều “đồng đô la chung” nhất.
Tuy nhiên, vào thời kỳ đó, ba thành phố lớn được coi là thủ đô của Miến Điện:
Cố đô Bagan
Bagan, hay Pagan, nằm ở bờ đông sông Ayeyarwady, cách Mandalay 190 km về phía nam. Vào thế kỷ thứ mười, khu vực này được gọi là pukam. Đến thế kỷ XVI, người ta gọi vùng này là Bagan. Đây có thể là phiên âm của pukam hoặc pyugan.
Theo những gì còn lại được khai quật ở đây, ngay từ năm 800 sau Công nguyên, đây đã là một thành phố thịnh vượng. Năm 870 sau Công nguyên, Vua pyunbya dời đô từ tampawaddy (nay là pwasato) đến Bagan, và trowerthanhf thành lập thành phố Bagan ngày nay.
Những năm sau đó, vua Taikang tiếp tục củng cố và xây dựng kinh đô Bagan. Tuy nhiên, ngay sau đó, do tranh giành quyền lực, hai thủ đô đã xuất hiện trong khu vực. Một là thiripusaya được cai trị bởi vị vua thứ bảy – thelegyaung. Thủ đô thứ hai, Paukkan, được vua Thamudrit xây dựng vào năm 108 sau Công nguyên.
Từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 13, Bagan thực sự trở thành kinh đô của các triều đại phong kiến Miến Điện với hàng nghìn ngôi chùa thấp nguy nga. Năm 1044, vua Miến Điện annwrahta – vị vua lỗi lạc của người Miến Điện – là một tín đồ trung thành của đạo Phật. Ông quyết tâm xây dựng Bagan trở thành “kinh đô” của những ngôi chùa. Sau khi bị nhà sư lúc bấy giờ là Manuhasatton từ chối dạy Tam tạng Kinh điển, năm 1057, ông đem quân chinh phục Sutton.
Ông đã mang kinh sách, kinh điển Theravada đến Bagan và bắt đầu xây dựng hàng trăm ngôi chùa, cung điện, nhà ở theo kiến trúc Phật giáo, trong đó có chùa shwezigon – kiến trúc chùa chiền tiêu biểu của Việt Nam. Sau này ở Miến Điện, tiếp theo là pitaka taik – thư viện chứa đựng kinh sách và chùa Shwesandaw với kiến trúc độc đáo và trang nhã. Bagan trở thành thủ phủ của chùa chiền thời bấy giờ, đồng thời cũng là thánh địa của những tín đồ Phật giáo ở Đông Nam Á.
Những người kế tục như kyanzitha, alaungsithu và napatisithu đã không thể tiếp tục sự nghiệp, mặc dù Bagan vẫn còn trong thời kỳ hoàng kim. Đến cuối thế kỷ XIII, đế chế phong kiến thứ nhất của Miến Điện bị tiêu diệt bởi cuộc xâm lược của người Mông Cổ (1287). Nhân cơ hội này, người Shan từ cao nguyên đổ xuống vùng này mở rộng lãnh thổ. Người Mon ở phía nam đã phá vỡ sự cai trị của Đế chế Miến Điện và thành lập vương quốc của riêng họ.
Ngày nay, Bagan là thành phố du lịch tâm linh nổi tiếng của Myanmar với hơn 4.000 ngôi chùa, tháp và tu viện được trùng tu, bảo tồn.
Cố đô Yangon
Yangon nằm ở phía nam Myanmar, giáp với vùng Bago về phía đông bắc, cách Vịnh Motama khoảng 19 dặm (30 km) về phía nam và Đồng bằng Ayeyarwady về phía tây.
Vào tiểu thế kỷ sau Công nguyên, người Môn cai trị toàn bộ khu vực Hạ Miến Điện và đặt tên cho vùng đất là Dagon. Khi đó, Dagon chỉ là một làng chài nhỏ với trung tâm là chùa Shwedagon. Năm 1755, vua Arang Phaya chiếm được Dagon và đổi tên thành Yangon với hy vọng vùng đất này sẽ là nơi kết thúc chiến tranh. Ông đã cho xây dựng nhiều đình, đền, chùa tại đây.
Từ năm 1842 đến năm 1826, thực dân Anh phát động cuộc chiến tranh Anh-Miến lần thứ nhất và chiếm Yangon. Sau chiến tranh, Rangoon được trả lại cho triều đại Miến Điện trong bảy giờ. Năm 1841, Rangoon bị hỏa hoạn thiêu rụi.
Năm 1852, sau Chiến tranh Anh-Miến lần thứ hai, thực dân Anh chính thức cai trị Yangon và toàn bộ vùng Hạ Miến Điện, biến Yangon thành trung tâm thương mại và chính trị của đất nước. Người anh tổ chức lại cấu trúc theo phong cách kiến trúc của mình. Yangon kéo dài về phía đông đến Thung lũng Phra Chom Dao và về phía nam và phía tây đến sông Yangon.
Sau Chiến tranh Anh-Miến lần thứ ba năm 1885, sau khi thực dân Anh đô hộ và chiếm đóng toàn bộ vùng thượng Miến Điện, Yangon chính thức trở thành thủ đô của người Anh trên toàn bộ Miến Điện, và quốc hiệu là Yangon. Đến những năm 1890, cơ sở hạ tầng như bệnh viện, trường học, nhà ga, công viên giải trí và các tòa nhà cao tầng hiện đại cũng đã được xây dựng.
Vào đầu thế kỷ XX, thành phố Yangon được mệnh danh là “Thành phố xanh” của phương Đông với những công viên cây xanh rộng lớn và những tòa nhà hiện đại kết hợp với những tòa nhà nguyên bản truyền thống, sánh ngang với London.
Sau khi độc lập, phong tục của Yangon được thành lập và mở rộng. Vào những năm 1950, nhiều thành phố vệ tinh được xây dựng quanh Yangon như: thaketa, bắc okkalapa, namokkalapa. Vào những năm 1980, các thành phố vệ tinh khác được hình thành như: hlaingthaya, shwepyitha và nam dagon. Năm 1989, Yangon là tên chính thức của thủ đô Myanmar. Ngày nay, tổng diện tích của Sunshine City bao gồm cả thành phố vệ tinh là 6283 km22
Thủ đô Bidou
Trong tiếng Miến Điện, Nay Pyi Taw có nghĩa là “kinh đô” và “ngai vàng của vua”. Trong Thế chiến II, Bidu hiện là căn cứ chống phát xít của lực lượng kháng chiến Miến Điện.
Nay Bidaw chính thức là thủ đô hành chính của Myanmar từ ngày 6-11-2005. Tên chính thức của thủ đô được công bố vào ngày 27 tháng 3 năm 2003, và vào Ngày Quân đội Myanmar hôm nay, thủ đô vẫn đang được xây dựng và dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2012. Tính đến năm 2009, không. Với dân số khoảng 925.000 người, thủ đô hiện là thành phố đông dân thứ ba ở Myanmar sau Yangon và Mandalay.
Biddu hiện là một trong những thủ đô trẻ nhất trên thế giới, được xây dựng trong thời gian kỷ lục: bốn năm. Công việc bắt đầu vào năm 2002 với sự tham gia của khoảng 25 công ty xây dựng. Lúc 11 giờ sáng ngày 11 tháng 11 năm 2005, 1.100 xe tải quân sự chở 11 tiểu đoàn và 11 bộ của chính phủ liên bang rời Yangon đến thủ đô mới. Các bộ, ban, ngành trung ương còn lại đều đã hoàn thành công việc báo cáo Bidu trước cuối tháng 12/2009.
Có nhiều giả thuyết khác nhau về lý do tại sao chính phủ Myanmar quyết định dời thủ đô từ Yangon đến nơi ngày nay là Bidaw. Theo giải thích chính thức của chính phủ Myanmar, lý do dời đô đến pyi taw hiện nay là do thủ đô Yangon quá chật chội và không còn chỗ để mở rộng thủ đô hiện tại. Đồng quan điểm, nhiều người cho rằng Patu Pi Yangon giờ đây mang tính chiến lược hơn, là trung tâm giao thông chiến lược cho toàn Liên bang, từ đó dễ dàng tiếp cận thành phố hơn. Kỳ, vùng chiến lược Bắc, Tây và Đông.
Thủ đô Bidou ngày nay được quy hoạch thành nhiều quận, gồm khu làm việc của Quốc hội và chính phủ; trụ sở các bộ, ngành trung ương; khu cơ quan ngoại giao; khu quân sự; khu dân cư; khu khách sạn; khu vui chơi giải trí, bảo tàng và khu triển lãm đá quý, sân golf khóa học, chùa chiền…
Thủ đô Bidaw ngày nay bao gồm tám quận (thị trấn): zayar thiri, pohbla thiri, uttara thiri, zabu thiri, dekhina thiri, pyinmana, lewwe, và tatkone.
Giao thông nối payi taw, thủ đô ngày nay, với Yangon – trung tâm thương mại và Mandalay – trung tâm văn hóa là đường cao tốc 4 – 6 làn xe với tổng chiều dài khoảng 700 km. Ngoài ra, còn có các chuyến bay nối Nay Pyi Taw với các điểm du lịch khác của Myanmar như Bagan, Heihe, Sittwe, Myitkyina, Kadong, v.v. Chính phủ Myanmar đang khẩn trương mở rộng sân bay Nay Pyi Taw thành sân bay quốc tế, dự kiến hoàn thành vào năm 2012, đồng thời lên kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt cao tốc Bi Taw-Yangon hiện nay để đáp ứng nhu cầu giao thông nội địa.