Hành động lời nói là gì? Tìm hiểu thêm về các khái niệm, loại, đặc điểm và ví dụ về hành vi lời nói theo cách dễ tiếp cận trong bài viết này.
Các bài viết sau sẽ giới thiệu rõ ràng cho học viên, đồng thời đưa ra ví dụ cụ thể về các hành động nói để học viên nắm bắt nội dung bài học tốt hơn.
Thế nào là hành động nói?
Định nghĩa về hành động nói trong sách giáo khoa như sau: Hành động nói là hành động lời nói được thực hiện nhằm một mục đích nhất định.
Mỗi hành động lời nói đều có mục đích riêng của nó và theo mục đích đó có thể chia thành nhiều loại hành động lời nói khác nhau.
Ví dụ:
- Đừng làm vậy => Đây là hành động cầu xin của người nói, thể hiện mong muốn cô ấy đừng làm vậy nữa.
- Con không nghe lời mẹ đánh đòn => Hành vi trên thể hiện mục đích đe dọa, mục đích là khiến trẻ phải vâng lời mẹ.
- “Tao giết nó thì tao chết” =>; hành vi nói năng của ly thong với thạch sinh là để uy hiếp.
- “Trời còn chưa sáng mà mày trốn bây giờ” => Hành động nói dùng để cầu cứu, Lý Thông bảo Thạch Sinh trốn ngay.
- “Tôi có việc phải giải quyết ở nhà” =>; Các hành động trên thuộc kiểu hành động hứa hẹn, đối phương hứa sẽ tự mình giải quyết mọi việc.
- “Thế mày định ăn tiếp ở đâu?” – Tôi hỏi gà trống. Lời nói là hành động nói với mục đích đặt câu hỏi. Tôi tự hỏi những gì để có cho bữa ăn tiếp theo của tôi.
- “Ta sẽ ăn cơm ở ngôi nhà cũ ở làng Tuai” – gà trống trả lời. => Các hành động trên của con gà trống được thực hiện với mục đích thuyết trình (hành động thuyết trình). Chị tôi cho tôi biết rằng tôi sẽ đến nhà bà cụ ở làng Tuai cho bữa ăn tiếp theo.
- Xem thêm: Câu tường thuật đơn giản là gì? Vai trò và ví dụ về câu tường thuật đơn giản
-
Câu tường thuật đơn giản là gì? Vai trò và ví dụ về câu tường thuật đơn
-
Câu phủ định là gì? Vai trò của câu phủ định và câu ví dụ
-
Động từ là gì? Cụm động từ là gì? Ví dụ và bài tập
-
Trạng từ là gì? thán từ là gì? Vai trò và ví dụ về thán từ
-
Câu mệnh lệnh là gì? Vai trò và ví dụ về câu mệnh lệnh
-
Phương thức là gì? Cách sử dụng trạng từ và ví dụ
-
Từ là gì? Ví dụ minh họa về vai và từ trong câu
Các loại hành vi ngôn từ được sử dụng
Mục đích của hành vi lời nói được chia thành các loại hành động lời nói. Tên loại cũng được xác định tùy theo mục đích nói. Ví dụ, mục đích của hành động nói là để hỏi về một việc gì đó thì gọi là hành động hỏi.
Các loại điệu bộ lời nói thường được sử dụng như: điệu bộ hỏi, điệu bộ trình bày (kể, kể, tả, giới thiệu…), điều khiển, ra lệnh (đe dọa, thách thức, yêu cầu…), hứa hẹn. hoặc bày tỏ tình cảm và cảm xúc (Vui, buồn, tức giận, ngạc nhiên, phấn khích…)
Hành vi tìm hiểu
Là hành động của một người cần được đặt câu hỏi để lấy thông tin, tin tức hoặc bày tỏ thái độ từ người nghe về một sự việc nào đó.
Ví dụ: Bạn đã làm bài tập chưa?
Hành động của bộ điều khiển
Là hành động ra lệnh hoặc yêu cầu của người nói, khiến người nghe phải thực hiện một hành động nào đó mà người nói yêu cầu.
Ví dụ: Có nhiều sách quá, bạn lấy giúp tôi một ít được không?
Cam kết hành động
Loại hành vi cam kết này là hành vi mà người nói tự ràng buộc mình để thực hiện cùng với người nghe.
Ví dụ, tôi sẽ cho bạn thêm điểm cho bài phát biểu của bạn vào lần tới.
Hành động trình bày (kể, tả, tường thuật…)
Đó là hành vi của người nói, được thể hiện qua luận điểm, luận cứ của mình để người nghe hiểu và tin.
Hành vi cảm xúc (vui, buồn, tức giận…)
Là hành động người nói bày tỏ tình cảm, cảm xúc của mình với người nghe bằng ngôn ngữ nói.
Đặc điểm của nói
Các mẫu câu xác định các đặc điểm của hành vi lời nói: dấu chấm câu, mẫu câu từ điển hình, chức năng.
Ví dụ: Ăn cơm chưa? =>Yêu cầu hành vi
Trong cuộc đối thoại chỉ có hai người, người ta thường chỉ quan tâm đến người nói ở khía cạnh hành động nói mà tạm thời bỏ qua vai trò của người nghe.
Nói ví dụ
Trong truyện Thạch Thánh Tử, mỗi lời nói của Lý Thông đều có mục đích nhất định.
Trong “Tắt đèn” của Võ Đại Độ cũng có hành động nói chuyện của các nhân vật với mục đích nhất định, cụ thể như sau;
Hy vọng bài viết trên có thể giúp các bạn nắm được ý nghĩa và cách sử dụng của các hành vi nói với các mục đích khác nhau. Chúc may mắn với các nghiên cứu của bạn.